Η κόλαση των λέξεων

Το θέατρο συνήθως χρησιμοποιεί τον πλούτο της γλώσσας σαν ένα μέσο με ρητορική και αναλυτική δύναμη. Το έργο που είδα πριν από αρκετό καιρό –«Lemons, lemons, lemons» του Σαμ Στάινερ– έκανε ακριβώς το αντίστροφο. Πραγματευόταν τους περιορισμούς και τα αδιέξοδα της γλώσσας προσδίδοντάς τους καλλιτεχνική αξία. Η παράσταση δεν με ενθουσίασε, αλλά η ιδέα μού άρεσε. Βασιζόταν σε ένα πείραμα σκέψης όπου ένα ζευγάρι επιχειρεί να επικοινωνεί καθημερινά με έναν συγκεκριμένο αριθμό λέξεων. Για την ακρίβεια 140 λέξεις, τόσες αναλογούν στον καθέναν. Μια ιδέα προφανώς εμπνευσμένη από την καταστολή που μας επιβάλλουν τα σύντομα γραπτά μηνύματα. Το ζευγάρι άλλοτε καταφέρνει να συνεννοείται με συμπυκνωμένη καθαρότητα, άλλοτε σκοντάφτει σε διφορούμενα μισόλογα και άλλοτε, σε στιγμές κρίσης, ακόμη και αν υπάρχουν οι διαθέσιμες λέξεις, η χρήση τους κρίνεται ακατάλληλη. Διότι ακόμη κι αν μπορούν να σπαταληθούν, ακόμη κι αν είναι οι σωστές, οι λέξεις υπερβαίνουν τον έλεγχό μας. Ερχονται οπλισμένες και βεβαρημένες με παρελθόν, με την ηχώ και τις αναμνήσεις τους, με το βάρος που κουβαλούν από προηγούμενες χρήσεις τους. Κι έτσι, η γλώσσα, το μοναδικό μέσο επικοινωνίας που διαθέτουμε, με συνεργούς τις λέξεις, τις τετριμμένες, τις πλέον κοινές, από εργαλεία συνεννόησης μετατρέπονται σε μια προσπάθεια δύσκολη έως και επίπονη ή και σε μια γλωσσική μάχη που μπορεί να καταλήξει σε Βατερλώ. Είχα ξεχάσει το έργο και το θυμήθηκα με την επικαιρότητα αυτής της εβδομάδας. Δεν ξέρω αν κάποιος από εσάς γνωρίζει τον Γκάρι Λίνεκερ, ενδεχομένως κάποιοι. Δεν γνώριζα τον Γκάρι Λίνεκερ. Πληροφορήθηκα ότι ο 62χρονος πρώην αρχηγός της εθνικής Αγγλίας είναι παρουσιαστής –για περισσότερα από 20 χρόνια– της δημοφιλούς εκπομπής του BBC «Match of the day». Τα πρωτοσέλιδα επί μία εβδομάδα ασχολούνται με τους 280 χαρακτήρες του Λίνεκερ. Οι 280 χαρακτήρες αντιστοιχούν σε 40-70 λέξεις, ό,τι επιτρέπει το Twitter για την έκφραση απόψεων. Είναι σχεδιασμένο σωστά: σύντομες απόψεις – μέγιστη γλωσσική αποτυχία. Ενδιαφέρετα...