«Το χοιρινό είναι αντισημιτικό» – Μια ιστορία 3.000 ετών

Θρησκευτική αποστροφή και αρνητικοί συμβολισμοί, έχουν οδηγήσει τους ορθόδοξους Εβραίους να αποτάσσονται μετά βδελυγμίας το χοιρινό κρέας.

Το 2021, η Orthodoxe Union, που περιλαμβάνει τις Ορθόδοξες Εβραϊκές οργανώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρνήθηκε να βάλει την πιστοποίηση kosher (ο τρόπος διατροφής με βάση την εβραϊκή θρησκεία)  στο Impossible Pork, την φυτική εκδοχή κιμά χοιρινού κρέατος, παρόλο που παρόμοια vegan τρόφιμα  όπως οι κοτομπουκιές, έφεραν τη σφραγίδα της έγκρισής της

«Δεν του δώσαμε την πιστοποίηση όχι επειδή δεν ήταν kosher αυτό καθαυτό», δήλωσε τότε ο ραβίνος Menachem Genack, διευθύνων σύμβουλος του τμήματος kosher της Orthodox Union . «Μπορεί πράγματι να είναι εντελώς [kosher] όσον αφορά τα συστατικά του.Αν είναι εντελώς φυτικής προέλευσης, είναι kosher. Αλλά το θέμα έχει να κάνει με τις ευαισθησίες του καταναλωτή»

Η φράση, «ευαισθησίες του καταναλωτή», παραπέμπει σε μια μακρά ιστορία που διερευνάται στο νέο βιβλίο του Τζόρνταν Ρόζενμπλουμ “Απαγορευμένο: Μια ιστορία 3.000 ετών για τους Εβραίους και το γουρούνι».

Ο «καταναλωτής» είναι φυσικά ο Εβραίος και αυτές οι «ευαισθησίες» είναι το αποτέλεσμα μιας ιστορίας που μετέτρεψε το χοιρινό όχι μόνο σε κορυφαίο διατροφικό ταμπού στον Ιουδαϊσμό, αλλά και κορυφαίο σύμβολο της έχθρας  του αρχαίου κόσμου -κυρίως – γισ τους Εβραίους.

Ο Ρόζενμπλουμ, καθηγητής θρησκευτικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον, ο οποίος έχει γράψει άλλα τρία βιβλία για τους Εβραίους και το φαγητό, πέρασε 20 χρόνια μελετώντας το ερώτημα «Γιατί όχι το γουρούνι;».

Εξάλλου, στην Τορά ο χοίρος δεν είναι λιγότερο kosher από άλλα ζώα που απαγορεύεται να τρώνε οι Εβραίοι: οστρακοειδή, κουνέλια, αρπακτικά, καμήλες.

«Λατρεύω τη φράση του κωμικού David Rakoff  “Οι γαρίδες είναι treyf (σσ: Η λέξη στα γιντίς για ό,τιδήποτε δεν είναι kosher) , αλλά το χοιρινό είναι αντισημιτικό». λέει ο Ρόζενμπλουμ.

Η εξαίρεση του γουρουνιού είναι αναμφισβήτητη και τπ πέρασμα της κόκκινης  γραμμής σηματοδοτεί την απόσχιση από την εβραϊκή ορθοδοξία: Υπάρχουν πολλά  ανέκδοτα για τους ραβίνους και τα σάντουιτς με ζαμπόν, αλλά σχεδόν κανένα για τους ραβίνους και τα στρείδια. Όταν πρώην ορθόδοξοι Εβραίοι κάθονται να γράψουν τα απομνημονεύματά τους, σχεδόν όλοι αναφέρουν την κομβική στιγμή που δοκίμασαν για πρώτη φορά μπέικον – το απόλυτο σύμβολο της εξόδου τους.

Ο Ρόζενμπλουμ, εντοπίζει τη μοναδική συμβολική δύναμη του χοίρου κυρίως στην περίοδο του Δεύτερου Ναού -περίπου από το 515 π.Χ. έως το 70 μ.Χ.- για το πώς Έλληνες και Ρωμαίοι γείτονές  έβλεπαν τους Εβραίους.

«Οι Εβραίοι έλεγαν σε Ρωμαίους και Έλληνες, ότι είναι περίεργο που  τρώνε χοιρινό, και οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι απαντούσαν ότι είναι περίεργο που δεν το τρώνε»,αναφέρει ο Ρόζενμπλουμ, με βάση στοιχεία από την αρχαία βιβλιογραφία για τους Εβραίους και τα γουρούνια.

Στο απόκρυφο βιβλίο των Μακκαβαίων, υπάρχει η ιστορία του Ελεάζαρ, ενός Εβραίου γέροντα που επιλέγει να πεθάνει παρά να φάει το χοιρινό κρέας που του επέβαλαν οι βασανιστές του – μια πρώιμη εκδοχή των ιστοριών της ραββινικής λογοτεχνίας στις οποίες το γουρούνι δεν είναι μόνο ταμπού αλλά και η ενσάρκωση του ξένου καταπιεστή.

«Το γουρούνι είναι σαν τη Ρώμη, επειδή και τα δύο είναι δόλια», έλεγαν οι ραβίνοι δήλωσε ο Ρόζενμπλουμ.

Σε μια περίτεχνη μεταφορά, οι ραβίνοι σημειώνουν ότι ενώ οι χοίροι έχουν διχαλωτή οπλή -προϋπόθεση για για να χαρακτηριστεί kosher ένα θηλαστικό-  αλλά δεν αναμασά την τροφή του-  που είναι απαγορευτικός όρος.

Η Ρώμη, λένε, ομοίως υπερηφανεύεται για τα δικαστήριά της, αλλά είναι διεφθαρμένα. (Απόηχοι της μεταφοράς ακούγονται στην έκφραση στα γίντις «chazer fissel», ή «πόδι γουρουνιού», που αναφέρεται σε ανθρώπους που παρουσιάζονται ως κάτι που δεν είναι).

Μέχρι την περίοδο των Ταλμούδ, το γουρούνι έχει γίνει τόσο γεμάτο συμβολισμούς που οι ραβίνοι αναφέρονται σε αυτό μόνο μέσω ευφημισμού – davar acher, ή «άλλο πράγμα» (μια περίεργη πρόγευση του μάρκετινγκ του χοιρινού κρέατος στα τέλη του 20ού αιώνα στις Ηνωμένες Πολιτείες ως «το άλλο λευκό κρέας»).

Στις χιλιετίες που θα ακολουθούσαν, Εβραίοι και μη Εβραίοι θα χρησιμοποιούσαν το χοιρινό στις επιθέσεις τους ο ένας εναντίον του άλλου.

Ο μεσαιωνικός σοφός Μαϊμονίδης, γράφοντας στη μουσουλμανική Ισπανία, όπου οι χοίροι θεωρούνταν επίσης ακάθαρτοι, χλεύασε τους χριστιανούς Ευρωπαίους που εκτρέφουν και τα τρώνε.

Οι χριστιανοί επέστρεψαν τους χαρακτηρισμούς στους Εβραίους, λέγοντας ότι τα αποστρέφονταν επειδή τους θύμιζαν τους εαυτούς τους.

Κατά την διάρκεια της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης, ο όρος «Marrano» για Εβραίο που προσυλητίζονταν, σήμαινε «γουρούνι »

«Μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της έρευνας για αυτό το βιβλίο ήταν όταν έφτασα στα κεφάλαια του Μεσαίωνα και της πρώιμης νεότερης εποχής, επειδή έβρισκαι μόνο αντισημιτικές αναφορές, τη μία μετά την άλλη”, δήλωσε ο Ρόζενμπλουμ. “Πάρτε όλα τα αντισημιτικά στερεότυπα για τους Εβραίους ως κερδοσκόπους και τοκογλύφους και βάλτε δίπλα το γουρούνι. Βάλτε και μερικές χυδαίες αναφορές, για να οδηγηθείτε σε μεταφορική και πραγματική βία».

Ενώ α αντιεβραϊκά αισθήματα δεν εξαφανίστηκαν σχεδόν καθόλου, η χειραφέτηση των Εβραίων στην Ευρώπη δημιούργησε ένα νέο στάδιο στη σχέση τους με το χοιρινό: τον πειρασμό. Με την είσοδο στην κοινωνία των δυτικών ή τουλάχιστον στην περίμετρό της, οι Εβραίοι είχαν κυριολεκτικά μπροστά τους μια δύσκολη επιλογή: να φάνε ή να μην φάνε χοιρινό

Ενώ ορισμένοι απολάμβαναν ευχαρίστως το απαγορευμένο κρέας, άλλοι έπρεπε να αποφασίσουν ανάμεσα στην «αμαρτία» και την επιβίωση, όπως οι Εβραίοι στρατιώτες του Εμφυλίου Πολέμου, των οποίων οι πενιχρές μερίδες ήταν γεμάτες χοιρινό κρέας.

Ο  Ρόζενμπλουμ μοιράζεται την περίφημη επιστημονική έρευνα των Γκάι Τάτσμαν και Χάρι Γ. Λεβίν, οι οποίοι το 1992 περιέγραψαν γιατί οι Αμερικανοεβραίοι μετανάστες ερωτεύτηκαν το κινέζικο φαγητό.

Στο «Safe Treyf», εξηγούν ότι το χοιρινό κρέας είναι σχεδόν μη αναγνωρίσιμο στα πιάτα με ζυμαρικά και ρύζι ; Η κινεζική κουζίνα έτεινε επίσης να μην αναμειγνύει γαλακτοκομικά και κρέας, αποφεύγοντας μια άλλη εμβληματική απαγόρευση του Κόσερ.